Komunikat prasowy

Odlano pierwsze segmenty zwierciadła głównego ELT

9 stycznia 2018

Sześć pierwszych heksagonalnych segmentów do głównego zwierciadła Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu (ELT) zostało odlanych przez niemiecką firmę SCHOTT w fabryce w Mainz. Będą stanowić część 39-metrowego zwierciadła głównego ELT składającego się z 798 elementów. ELT będzie największym teleskopem optycznym na świecie. Pierwsze światło uzyska w 2024 roku.

39-metrowe zwierciadło główne Ekstremalnie Wielkiego Teleskopu będzie zdecydowanie największym wykonanym kiedykolwiek dla teleskopu optycznego/podczerwonego. Taki gigant jest zbyt duży do wykonania z jednego fragmentu szkła, w związku z tym będzie składać się z 798 sześciokątnych elementów mierzących po 1,4 metra i grubych na około 5 centymetrów. Segmenty będą działać razem jako jedno olbrzymie zwierciadło, aby zbierać dziesiątki milionów razy więcej światła niż ludzkie oko.

Marc Cayrel, kierownik optomechaniki ELT w ESO, był obecny podczas pierwszych odlewów: „To było cudowne uczucie widzieć, jak pierwsze segmenty zostały z sukcesem odlane. To ważny etap dla ELT!”

Podobnie jak blank zwierciadła wtórnego teleskopu, segmenty zwierciadła głównego ELT są wykonane z materiału ceramicznego Zerodur^© o niskiej rozszerzalności [1] przez firmę SCHOTT. ESO przyznało niemieckiej firmie kontrakty na wyprodukowanie blanków pierwszych czterech zwierciadeł ELT (znanych jako M1 do M4, przy czym M1 oznacza zwierciadło główne) (eso1704).

Odlanie pierwszych segmentów jest ważne, ponieważ pozwala inżynierom z firmy SCHOTT na sprawdzenie i zoptymalizowanie procesu produkcyjnego oraz związanych z tym narzędzi i procedur.

Odlanie pierwszych sześciu segmentów jest ważnym etapem, ale czeka nas jeszcze długa droga —łącznie potrzeba będzie odlać i wyszlifować ponad 900 segmentów (798 dla zwierciadła głównego plus 133 zapasowych). Po uzyskaniu pełnej prędkości produkcja będzie odbywać się w tempie jednego segmentu dziennie.

Po odlaniu, blanki segmentów zwierciadła przejdą proces powolnej sekwencji ochładzania i ogrzewania, a następnie zostanie im nadany właściwy kształt i będą wyszlifowane z precyzją 15 nanometrów na całej powierzchni optycznej. Nadawanie kształtu i szlifowanie zostaną wykonane przez francuską firmę Safran Reosc, która będzie odpowiedzialna także za dodatkowe testy (eso1717).

Uwagi

[1] Zerodur^© został opracowany dla teleskopów astronomicznych pod koniec lat 60. ubiegłego wieku. Ma niesamowicie mały współczynnik rozszerzalności cieplnej, co oznacza, że nawet w przypadku dużych fluktuacji temperatury, materiał nie rozszerza się. Chemicznie Zerodur© jest bardzo odporny i można go szlifować z dużą precyzją. Warstwa odbijająca jest wykonana z aluminium lub srebra i zwykle napylana na ekstremalnie gładką powierzchnie krótko przed oddaniem teleskopu do pracy, a potem dodatkowo w regularnych odstępach czasu. Wiele znanych teleskopów ze zwierciadłami Zerodur® działa stabilnie od dziesięcioleci, w tym Bardzo Duży Teleskop (VLT) w Chile.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.