Egzoplanety

Poszukiwanie planet poza Układem Słonecznym stanowi kluczowy element tego, co prawdopodobnie jest najbardziej głębokim pytaniem ludzkości: czy gdzieś we Wszechświecie istnieje życie? Obserwatoria ESO wyposażone są w unikalny arsenał instrumentów do poszukiwania, badania i monitorowania tzw. "egzoplanet", czyli planet pozasłonecznych.

Używając teleskopu VLT, astronomowie byli w stanie po raz pierwszy dostrzec słabe światło od planety poza Układem Słonecznym, uzyskując pierwsze w historii zdjęcie egzoplanety (zobacz komunikaty prasowe eso0428 i eso0515). Ten nowy świat należy do wielkich, ma około pięć mas Jowisza. Obserwacja ta wyznacza pierwszy wielki krok w kierunku jednego z najważniejszych celów współczesnej astrofizyki: scharakteryzowania fizycznej struktury i składu chemicznego olbrzymów, a ostatecznie planet typu ziemskiego. Więcej w komunikacie prasowym eso0507.

VLT odegrał także kluczową rolę w odkryciu systemu siedmiu planet wielkości Ziemi krążących wokół gwiazdy odległej o zaledwie 40 lat świetlnych, o nazwie TRAPPIST-1. Trzy z tych planet znajdują się w ekosferze i mogą posiadać oceny wody na swoich powierzchniach, co zwiększa szanse, że system ten może być gościnny dla życia. W układzie znajduje się zarówno największa liczba planet wielkości Ziemi spośród zbadanych dotąd systemów, jak i największa liczba światów, na których na powierzchni może występować woda w stanie ciekłym. Więcej w komunikacie prasowym eso1706.

Używając spektrografu HARPS (High Accuracy Radial velocity Planet Searcher) astronomowie odkryli co najmniej cztery planety okrążające pobliską gwiazdę, mające masy poniżej masy Neptuna, włącznie z dwoma planetami o masie ziemskiej – najmniejsze do tej pory odkryte – a także planetę o masie siedmiu mas Ziemi, która porusza się w tzw. ekosferze (strefie nadającej się do zamieszkania). Planeta okrąża swoją gwiazdę w około 66 dni, a astronomowie przypuszczają, że to wodny świat pokryty oceanami. To odkrycie jest przełomowym rezultatem w poszukiwaniu planet, na których może istnieć życie. Więcej w komunikacie naukowym eso0915.

Również przy pomocy spektrografu HARPS, astronomowie uzyskali dowody na istnienie planety wokół najbliższej względem Słońca gwiazdy: Proximy Centauri. Skalisty świat, trochę masywniejszy od Ziemi, ma temperaturę umożliwiającą występowanie na powierzchni wody w stanie ciekłym. Więcej w komunikacje prasowym eso1629.

Inny teleskop w La Silla, używając innowacyjnej techniki znanej jako mikrosoczewkowanie grawitacyjne, pracował jako część sieci teleskopów rozproszonych po całym globie. Dzięki tej współpracy odkryto nową planetę pozasłoneczną bardziej podobną do Ziemi niż jakakolwiek inna planeta odkryta do tej pory. Planeta jest tylko pięć razy masywniejsza niż Ziemia, obiega swoją gwiazdę w około 10 lat i najprawdopodobniej ma skalisto-lodową powierzchnię. Więcej w komunikacie naukowym eso0603.

Dostępna jest specjalna broszura o planetach pozasłonecznych.

"Nikłe sygnały odkryte przez HARPS nie mogłyby nawet zostać odróżnione od 'zwykłego szumu' przez większość dostępnych dzisiaj spektrografów."

Michel Mayor, Obserwatorium Genewskie, współodkrywca pierwszej planety pozasłonecznej wokół gwiazdy ciągu głównego.

Lodowa egzoplaneta (wizja artysty)