Komunikat prasowy

Teleskopy ESO pokazują ukryte widoki olbrzymich gwiezdnych żłobków

11 maja 2023

Przy pomocy Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy (VISTA) astronomowie utworzyli wielki atlas w podczerwieni dla pięciu pobliskich gwiezdnych żłobków, łącząc razem ponad milion zdjęć. Te wielkie mozaiki zdjęć ukazują młode gwiazdy w trakcie ich powstawania, osadzone w grubych obłokach pyłu. Dzięki wspomnianym obserwacjom, astronomowie mają unikalne narzędzie do rozszyfrowania skomplikowanej zagadki gwiezdnych narodzin.

„Na tych zdjęciach możemy wykryć nawet najsłabsze źródła światła, takie jak gwiazdy znacznie mniej masywne niż Słońce, ujawniając obiekty, których nikt nigdy wcześniej nie widział” mówi Stefan Meingast, astronom z Uniwersytetu Wiedeńskiego w Austrii, pierwszy nowych opublikowanych dzisiaj w „Astronomy & Astrophysics”. „Pozwoli nam to zrozumieć procesy transformacji gazu i pyłu w gwiazdy.”

Gwiazdy tworzą się, gdy obłoki gazu i pyłu zapadają się pod wpływem własnej grawitacji. Jednak szczegóły, jak to się dzieje, nie są w pełni zrozumiane. Ile gwiazd rodzi się z obłoku? Jak masywne są? Ile gwiazd będzie miało także planety?

Aby odpowiedzieć na te pytania, zespół Meingasta dokonał przeglądu pięciu pobliskich obszarów gwiazdotwórczych, korzystając z teleskopu VISTA w Obserwatorium Paranal w Chile. Przy pomocy kamery podczerwonej VIRCAM na teleskopie VISTA, grupa badawcza zarejestrowała światło pochodzące z głębokiego wnętrza obłoku pyłu. „Pył przesłania młode gwiazdy, czyniąc je wirtualnie niewidocznymi dla naszych oczu. Jedynie fale podczerwone pozwalają na zajrzenie głębiej w takie obłoki, aby badać gwiazdy w trakcie ich powstawania” wyjaśnia Alena Rottensteiner, doktorantka na Uniwersytecie Wiedeńskim, współautorka badań.

Przegląd, który nazwano VISIONS, obserwował rejony gwiazdotwórcze w gwiazdozbiorach Oriona, Wężownika, Kameleona, Korony Południowej i Wilka. Rejony te znajdują się mniej niż 1500 lat świetlnych od nas są tak duże, że rozciągają się na olbrzymim obszarze nieba. Średnica pola widzenia VIRCAM ma szerokość trzech tarcz Księżyca w pełni, co czyni go unikatowym zestawem do wykonywania map tych niezwykle dużych obszarów.

Zespół badawczy uzyskał ponad milion zdjęć w okresie pięciu lat. Poszczególne zdjęcia zostały połączone razem w wielkie mozaiki, które teraz opublikowano, ukazując gigantyczne kosmiczne krajobrazy. Szczegółowe panoramy pokazują ciemne pasma pyłu, świecące obłoki, nowo narodzone gwiazdy i odległe gwiazdy tła z Drogi Mlecznej.

Ponieważ dane obszary były obserwowane wielokrotnie, dane VISIONS pozwolą astronomom na zbadanie, jak poruszają się młode gwiazdy. „Dzięki VISIONS monitorujemy niemowlęce gwiazdy przez kilka lat, co pozwoli nam na zmierzenie ich ruchu i dowiedzenie się, w jaki sposób opuszczają swoje rodzime obłoki” wyjaśnia João Alves, astronom z Uniwersytetu Wiedeńskiego, kierownik naukowy VISIONS. Nie jest to przesunięcie tych gwiazd widziane z Ziemi jest tak małe, jak grubość ludzkiego włosa widziana z dystansu 10 kilometrów. Pomiary ruchów gwiazd uzupełnią te uzyskane przy pomocy misji Gaia, prowadzonej przez Europejską Agencję Kosmiczną. Dane z misji Gaia są z zakres uwidzialnego, w którym młode gwiazdy są ukryte za grubymi zasłonami pyłu.  

Atlas VISIONS da astronomom wiele pracy na kolejne lata. „Jest tutaj ogromna, długotrwała wartość dla społeczności astronomicznej, dlatego ESO prowadzi publiczne przeglądy, takie jak VISIONS,” mówi Monika Petr-Gotzens, astronom z ESO w Garching (Niemcy), współautorka badań. Co więcej, VISIONS położy podwaliny pod przyszłe obserwacje przy pomocy teleskopów takich, jak Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany obecnie przez ESO w Chile, z planet rozpoczęcia działania jeszcze w tej dekadzie. „ELT pozwoli na powiększenie konkretnych rejonów z niebywałymi szczegółami, dając nam nie widziane dotąd zbliżenie na pojedyncze gwiazdy, które obecnie się tam tworzą” podsumowuje Meingast.

Więcej informacji

Wyniki badań zaprezentowano w artykule pt. „VISIONS: The VISTA Star Formation Atlas”, który ukaże się w Astronomy & Astrophysics (doi: 10.1051/0004-6361/202245771)

Skład zespołu badawczego: Stefan Meingast (University of Vienna, Austria [Wiedeń]), João Alves (Wiedeń), Hervé Bouy (Université de Bordeaux, Francja [Bordeaux]), Monika G. Petr-Gotzens (European Southern Observatory, Niemcy [ESO]), Verena Fürnkranz (Max-Planck-Institut für Astronomie, Niemcy [MPIA]]), Josefa E. Großschedl (Wiedeń), David Hernandez (Wiedeń), Alena Rottensteiner (Wiedeń), Joana Ascenso (Universidade do Porto, Portugalia [Porto]; Universidade de Lisboa, Portugalia [Lizbona]), Amelia Bayo (ESO; Universidad de Valparaíso, Chile), Erik Brändli (Wiedeń), Anthony G. A. Brown (Leiden University, Holandia), Jan Forbrich (University of Hertfordshire, Wielka Brytania [Hertfordshire]), Alyssa Goodman (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, USA [CfA]), Alvaro Hacar (Wiedeń), Birgit Hasenberger (Wiedeń), Rainer Köhler (The CHARA Array of Georgia State University, USA), Karolina Kubiak (Lizbona), Michael Kuhn (Hertfordshire), Charles Lada (CfA), Kieran Leschinski (Wiedeń), Marco Lombardi (Università degli Studi di Milano, Italy), Diego Mardones (Universidad de Chile, Chile), Núria Miret-Roig (European Space Agency, European Space Research and Technology Centre, Netherlands [ESA]), André Moitinho (Lizbona), Koraljka Mužiiić (Porto; Lizbona), Martin Piecka (Vienna), Laura Posch (Wiedeń), Timo Prusti (ESA), Karla Peña Ramírez (Universidad de Antofagasta, Chile), Ronny Ramlau (Johannes Kepler University Linz, Austria; Johann Radon Institute for Computational and Applied Mathematics, Austria), Sebastian Ratzenböck (Wiedeń; Research Network Data Science at Uni Vienna), Germano Sacco (INAF – Osservatorio Astrofisico di Arcetri, Włochy), Cameren Swiggum (Wiedeń), Paula Stella Teixeira (University of St Andrews, Wielka Brytania), Vanessa Urban (Wiedeń), Eleonora Zari (MPIA) oraz Catherine Zucker (Bordeaux).

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) umożliwia naukowcom z całego świata na odkrywanie tajemnic Wszechświata z korzyścią dla nas wszystkich. Projektujemy, budujemy i zarządzamy światowej klasy obserwatoriami naziemnymi – których astronomowie używają do odpowiadania na ciekawe pytania i szerzenia fascynacji astronomią – a także promujemy międzynarodową współpracę w astronomii. Ustanowione w 1962 roku jako organizacja międzynarodowa, ESO jest wspierane przez 16 krajów członkowskich (Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy), a także Chile jako kraj gospodarz, oraz Australię jako strategicznego partnera. Siedziba ESO, a także jego centrum popularyzacji nauki i planetarium (ESO Supernova) znajdują się w pobliżu Monachium w Niemczech, natomiast chilijska pustynia Atakama – niesamowite miejsce z wyjątkowymi warunkami do obserwacji nieba – jest domem dla naszych teleskopów. ESO zarządza trzema lokalizacjami obserwacyjnymi w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope – Bardzo Duży Teleskop) oraz dwa teleskopy do przeglądów nieba. VISTA pracuje w podczerwieni, VLT Survey Telescope w zakresie widzialnym. W Paranal ESO zarządza także południowym obserwatorium CTA (Cherenkov Telescope Array South) – największym na świecie i najbardziej czułym obserwatorium promieniowania gamma. Wspólnie z międzynarodowymi partnerami ESO zarządza także radioteleskopami APEX i ALMA, które są instrumentami do obserwacji nieba w zakresach milimetrowym i submilimetrowym. Na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, budujemy „największe oko świata na niebo”, czyli Ekstremalnie Wielki Teleskop (Extremely Large Telescope, ELT). Nasza działalność w Chile jest zarządzania z biur ESO w Santiago, gdzie współpracujemy też z chilijskimi partnerami.

Linki

Kontakt

Stefan Meingast
University of Vienna
Vienna, Austria
E-mail: stefan.meingast@univie.ac.at

Juan Carlos Muñoz Mateos
ESO Media Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6176
E-mail: press@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso2307

O komunikacie

Komunikat nr:eso2307pl
Typ:Milky Way : Nebula : Type : Star Formation
Facility:Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy
Instrumenty:VIRCAM
Science data:2023A&A...673A..58M

Zdjęcia

This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the upper left part. It features amorphous clouds in red, green, blue and yellow colours. A similar, but smaller, cloud can be seen both in the upper right and lower right part of the image.
An infrared view of the L1688 region in Ophiuchus
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the central part of the image. It features amorphous clouds in a red and brown hue. In the upper half of the image are a dozen stars in blue, red and yellow colours that shine more prominently than the other stars distributed uniformly in the image.
An infrared view of the Lupus 2 region
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the central part of the image. It features an amorphous and elongated cloud in a red and brown hue. A dozen stars in blue, red and yellow colours shine more clearly than the other stars that are distributed uniformly in the image.
An infrared view of the Lupus 3 region
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. Prominent clouds of gas and dust can be seen in the upper left and lower right parts of the image. They feature amorphous clouds in brown, blue and white hues. The cloud in the lower right is particularly bright. A handful of stars shine more brightly in yellow, blue and white colours, in comparison to the other stars that are distributed uniformly in the image.
An infrared view of the HH 909 A object in Chamaeleon
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the central part of the image. It features an amorphous cloud in a red and brown hue. A blue star shines brightly in the upper part, and a yellow star shines brightly in the lower right part of the image.
An infrared view of the IRAS 11051-7706 object in Chamaeleon
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the central part of the image. It features an amorphous cloud in a red, brown and yellow hue. Several brightly shining stars in blue and yellow can be seen around the cloud.
An infrared view of the region around the Coronet star cluster
Po angielsku
This image shows dark brownish clouds, on the right, and glowing bluish ones, on the left, both over a starry background. Among the stars, a few of them are much brighter and bigger than the others.
The L1688 region in visible light
Po angielsku
This image shows yellowish stars and clouds distributed over a dark background. A prominent, elongated cloud of gas and dust can be seen stretching from the top right corner of the image to the bottom left. The amorphous cloud is dark, almost black in colour. Two stars near the upper right region of the image are giving off a particularly bright blue light, illuminating the surrounding area of cloud in the same hue. A handful of stars in the background shine more brightly in yellow and white colours in comparison to the other stars that are distributed uniformly in the image.
The Lupus 3 region in visible light
Po angielsku
This image shows stars and clouds of gas and dust distributed over a dark background. A prominent cloud of gas and dust can be seen in the central part of the image. It features an amorphous cloud in blue, white, brown colours. Several bright white and blue stars can be seen within the cloud. A handful of stars in the lower part of the picture shine more brightly  in yellow and white colours in comparison to the other stars that are distributed uniformly in the image.
The Coronet region in visible light
Po angielsku

Filmy

Hidden views of vast stellar nurseries (ESOcast 262 Light)
Hidden views of vast stellar nurseries (ESOcast 262 Light)
Po angielsku
Zooming into the L1688 star-forming region
Zooming into the L1688 star-forming region
Po angielsku

Porównanie zdjęć

The L1688 region in visible and infrared light
The L1688 region in visible and infrared light
Po angielsku
The Lupus 3 region in visible and infrared light
The Lupus 3 region in visible and infrared light
Po angielsku
The region around the Coronet cluster in visible and infrared light
The region around the Coronet cluster in visible and infrared light
Po angielsku

Przyślij nam swój komentarz!
Zasubskrybuj, aby otrzymywać wiadomości od ESO w języku polskim.
Accelerated by CDN77
Warunki